Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του π. Χριστοδούλου – 2011
Κάθε φορά που γιορτάζει η Παναγία, οι περισσότεροι από εμάς αισθανόμαστε μια χαρά, αισθανόμαστε την ημέρα να’ναι ξεχωριστή. Ούτως ή άλλως, τις εορτές της Παναγίας που τις αποκαλούμε Θεομητορικές, η Εκκλησία μας τις περιέβαλε με πολύ μεγάλη αγάπη και δόξα για να τιμήσει την δυνατότητα του ανθρώπου – μέσω Εκείνης – να μπορέσει να φτάσει τον Θεό, να υπερβεί τον εαυτό του, να αξιωθεί την αγιότητα.
Γιορτάζουμε, λοιπόν, και χαιρόμαστε τις εορτές της Παναγίας, πρώτ’ απ’ όλα γι’ αυτήν ακριβώς την ελπίδα. Ότι όπως εκείνη, η ΠΑΝ-αγία, η περισσότερο αγία όλων μπόρεσε από ένας απλός άνθρωπος, μια γυναίκα του λαού που ήταν να φτάσει σε τέτοια μεγάλη δόξα και τιμή, έτσι κι εμείς συν θεώ θα μπορέσουμε να αξιοωθούμε την αγιότητα.
Χαίρονται οι γυναίκες ιδιαίτερα, γιατί εκείνη την εποχή, αλλά και για πολλούς αιώνες πριν μετά η θέση της γυναίκας στον κόσμο ήταν ευτελισμένη. Ένα όργανο για παιδοποιία, ένα αντικείμενο πολλές φορές, ένα σκεύος ηδονής των ανδρών.
Διά της Παναγίας στό διάβα του χρόνου τιμήθηκε η γυναίκα πάρα πολύ. Πολύ περισσότερο απ’ ότι ήθελαν να την τιμήσουν οι κοινωνίες και τα λόγια των απλών ανθρώπων.
Και οι άντρες από την άλλη πλευρά, μέσα στο πρόσωπο και στην τιμή της Παναγίας βλέπαμε πάντα την μάνα μας, την δυνατότητα της αγκαλιάς, της προστασίας, της σκέπης, της φροντίδας. Αυτό το ορμέμφυτο που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, που γυρεύει συνεχώς κάποιον να τον φροντίζει. Αυτό νιώθαμε μαζί με όλα τ’ άλλα για την Παναγία.
Όμως θα πρέπει να μην ξεχνάμε κάτι βασικό. Ξεχνάμε κάτι. Η Παναγία δεν ήταν μια «καθώς πρέπει» γυναίκα. Η Παναγία ήταν μια γυναίκα του λαού. Γέννησε μέσα σε μια σπηλιά, διώχτηκε και καταδιώχτηκε σαν πρόσφυγας, μιας και θέλαν να της σκοτώσουν το παιδί. Η Παναγία έζησε φτωχικά σαν γυναίκα ενός μαραγκού. Η Παναγία δεν ήταν η καθώς πρέπει κυρία μιας καθεστηκυίας τάξης, κάποιου Φαρισαίου, κάποιου ανώτερου ιερέα. Η Παναγία γύρναγε την Παλιαστίνη μαζί με τους άλλους μαθητές, δίπλα στον γιό της και συνάμα Δάσκαλό της, που φορούσε ένα απλό χιτώνα και σανδάλια και ζούσε σε εκούσια πτωχεία. Και που συνεχώς συγκρουόταν με το κατεστημένο της εποχής Του. Το ξεχνάμε αυτό. Και φτιάχνουμε ψεύτικα πρότυπα. Λες και η Παναγία ήταν εκπρόσωπος των Φαρισαίων. Λες και σήμερα είναι εκπρόσωπος μιας εξουσίας, ενός καθωσπρεπισμού.
Η Παναγία είχε πολύ μεγάλη ευσέβεια. Είχε πολύ μεγάλη αγάπη στον Θεό. Γι’ αυτό την αφιέρωση που της έγινε την κράτησε σ’ όλη της την ζωή. Η Παναγία είχε μεγάλη υπομονή, γιατί έβλεπε το παιδί της να κάνει πράγματα που μια μάνα δεν θέλει να κάνει. Έβλεπε τον γιο της να πηγαίνει προς τον θάνατο να ρισκάρει την ζωή Του, να συγκρούεται με κάθε κατεστημένο, με κάθε αντίληψη θρησκευτική, με κάθε εξουσία πολιτική. Και συγκλονιζόταν συνεχώς από το γεγονός ότι υπερφυσικά πράγματα συνέβαιναν μπροστά της. Πολλές φορές την ξεπερνούσαν. Δεν μπορούσε να τα χωρέσει ο νους της.
Η Παναγία ήταν πολύ διαφορετική από αυτό που πλάθουμε εμείς στο μυαλό μας. Ήταν μια γυναίκα με πάρα πολύ μεγάλο θάρρος, με πάρα πολύ μεγάλη τόλμη.
Η Παναγία είδε τον γιο της στο σταυρό και κλήθηκε να κάνει το δάκρυ της προσευχή, να κάνει την αγάπη της για τον γιο της θέλημα του Θεού. Και να Τον λατρέψει κατευθείαν ως Θεό.
Εσείς οι γυναίκες αγαπάτε πολύ την Παναγία. Όμως, κάθε φορά που κάνετε μια παρατήρηση στον γιο σας, στο παιδί σας, στον άντρα σας, κάθε φορά που ηθικολογείτε και λέτε λόγια, καλά μεν, αλλά πολλές φορές αδιάκριτα στους άλλους, σκεφτείτε:
Η Παναγία πήγε πέρα από όλ’ αυτά.
Η Παναγία ζούσε μέσα σε μια σιωπή, που προερχόταν από μεγάλη εμπιστοσύνη στον Θεό. Από την μεγάλη εμπιστοσύνη στον γιο της κι από την μεγάλη αγάπη που είχε στον άνθρωπο.
Σκεφθείτε. Η Παναγία δεν ήταν μια απλή γυναικούλα, χαζή, που ό,τι έλεγε ο γιος της το δεχόταν. Είχε αποδεχτεί ένα λόγο που συγκρουόταν με ο,τιδήποτε είχε διδαχτεί. Ένα λόγο διαφορετικό. Η Παναγία ήταν ένας άνθρωπος τολμηρός, μια γυναίκα που ακολούθησε την ζωή στα όρια. Η Παναγία ήταν μέσα στην ακολουθία των αποστόλων, των διαφορετικών, των εβδομήκοντα και των άλλων. Και κάθε φορά που πήγαιναν σ’ ένα χωριό, σ’ ένα τόπο άκουγαν διδασκαλίες άλλες απ’όσα ήξεραν μέχρι τότε στην ζωή τους.
Πρότυπο ο Σαμαρείτης, ο αιρετικός στην μια περίπτωση. Αποδοχή μιας γυναίκας πόρνης σε μια άλλη. Συνέτρωγε μαζί με τελώνες, με πρώην κλέφτες και ληστές. Δεχόταν την χλεύη όλων αυτών, που με καλές προθέσεις μεν, με την πλάνη τους δε, κατηγορούσαν τον Χριστό.
Όταν φέρνουμε, λοιπόν, στο νου μας την Παναγία όλοι μας, άντρες και γυναίκες, να σκεφτόμαστε ένα πράγμα. Δεν μας καλεί να τηρήσουμε και να κρατήσουμε αυτά που έχουμε. Δεν ήταν η Παναγία μια γυναίκα συντηρητική που έλεγε, όπως πολλές φορές λέμε εμείς, “πω, πω χάθηκαν όλα, πως κατάντησε ο κόσμος”.
Η Παναγία ακολουθούσε τον λόγο του Χριστού. Εκείνη που ταυτιζόταν μ’ εκείνο το “αφήνουμε τα 99 πρόβατα να τρέξουμε για το ένα”. Ήταν εκείνη που ταυτιζόταν με το θέλημα του Θεού που έλεγε ότι θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν. Ήταν εκείνη που προσπαθούσε να ζει την ζωή της, “εν πνεύματι και αληθεία”.
Όταν τιμούμε την Παναγία, όλοι μας άντρες και γυναίκες, θα πρέπει να σκεφτόμαστε την υπέρβαση. Την υπέρβαση του εαυτού μας. Όχι το βόλεμα σ’ αυτά που έχουμε, σ’ όσα κατακτήσαμε κι όσα μας δώρησε ο Θεός, αλλά στο παραπέρα. Σε αυτό που δεν χωράει ο νους πολλές φορές. Όπως και σ’ εκείνην δεν χωρούσε ο νους της όλ’ αυτά που συνέβησαν. Γιατί η ζωή της πήγαινε από έκπληξη σε έκπληξη. Μετά την αποδοχή εκείνου του μηνύματος που της έφερε ο άγγελος, η ζωή της ήταν μια διαρκής αναμονή μέχρι το σημείο που άρχισε να διδάσκει ο Κύριος. Και μετά άνοιξε το μυαλό της, άνοιξε η ψυχή της. Έμαθε από τον γιο της – τι φοβερό πράγμα αυτό- πράγματα που δεν τα φανταζόταν. Που όμως η αγάπη η μεγάλη που είχε μπόρεσε να την κάνει να υπερβεί όσα ήξερε και να μπορέσει να ‘ρθει σε κόντρα και με την θρησκεία των προγόνων της.
Όταν τιμούμε την Παναγία, λοιπόν, τιμούμε πολύ περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι νομίζουμε. Τιμούμε την δυνατότητα της ανθρώπινης φύσης να ξεφεύγει απ’ αυτό που η φύση η πεπτωκυία μας αναγκάζει να είμαστε. Να φύγουν οι γυναίκες από τον ρόλο της μάνας για να κατευθυνθούν στον ρόλο της αγίας. Να φύγουν οι άντρες από τον ρόλο απλώς του δήθεν δυνατού και αγέρωχου ανθρώπου και να πάνε εκεί που προστάζει ο νόμος της αγάπης. Να πάει το ανθρώπινο γένος να ξαναβρεί την ελπίδα του, στο ότι μπορεί να επικρατεί σε αυτό τον κόσμο και κάτι διαφορετικό ως νόημα πέρα απ’ την αιώνια νεότητα, τον πλούτο, το χρήμα, την καλοπέραση. Η σοφία, η αγιότητα, η χαρά μιας άλλης θέασης της ζωής.
Τιμώντας την Παναγία, τιμάμε στην ουσία την ελπίδα στην ζωή μας.
Αν δεν το καταλαβαίνουμε αυτό μένουμε στα ίδια, σε μια χλωμή γιορτή που απλώς γιορτάζουμε μια γυναίκα που κάποτε έζησε. Δεν είναι όμως έτσι.
Ας χαρούμε κι ας ελπίζουμε ότι όσο και να καταρρέει ο κόσμος γύρω μας, όσο και να βαδίζουμε προς τα έσχατα, για τον καθένα από εμάς υπάρχει ελπίδα.
Αυτή την ελπίδα φέρνουν όλες αυτές οι γιορτές που κάνουν την ζωή μας πιο όμορφη μέσα στην ερημιά και την ξεραΐλα της σημερινής εποχής.
Ο Θεός, δια πρεσβειών της αγίας Θεοτόκου να μας δίνει Δύναμη,
Αμήν,
Αναδημοσίευση από παλαιότερο άρθρο στο Αρχαγγέλων Τόπος,