Ernesto Cardenal Martínez (20 January 1925 – 1 March 2020)
Καθετί που συμβαίνει είναι ένα μυστήριο του θελήματος του Θεού. Όπως το Σώμα του Χριστού είναι κρυμμένο πίσω από την όψη του άρτου και του οίνου, έτσι και το θέλημα του Θεού είναι κρυμμένο πίσω από τις όψεις, τον άρτο και τον οίνο των καθημερινών συμβάντων.
Κάθε ιστορικό γεγονός είναι τόσο ιερό όσο και η Αγία Γραφή, διότι αποτελεί και αυτό μία έκφραση του θελήματος του Θεού. Και το πλέον ταπεινό συμβάν της καθημερινότητας είναι μία έκφραση του θείου θελήματος, και συνεπώς τόσο σημαντικό όσο και το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός. Το να χάσει κανείς το τρένο είναι εξίσου σημαντικό με την νίκη που έχασε ο Ναπολέοντας στο Βατερλό.
Δεν υπάρχει τίποτα κοινότοπο ή άνευ σημασίας μέσα στον κόσμο (<<ακόμα και όλες οι τρίχες του κεφαλιού σας είναι αριθμημένες>> – Ματθ. 10, 30). Το πιο μικρό συμβάν μπορεί να αλλάξει ολόκληρη την ιστορία του κόσμου. Ένα κεραμίδι που ξεκόλλησε από την οροφή, έγινε κάποτε η αιτία του θανάτου του βασιλιά της Ισπανίας. Και το παιδί που σήμερα πουλάει εφημερίδες, μπορεί αύριο να είναι ο άνθρωπος στον οποίο κάθε εφημερίδα στον κόσμο αφιερώνει οχτάστηλα. Όμως και κάθε άλλο ‘αδιάφορο’ συμβάν έχει και αυτό συμβάλλει στην διαμόρφωση της παγκόσμιας ιστορίας, έστω κι αν δεν το έχουμε επισημάνει. Και η ζωή κάθε ανθρώπου είναι εξίσου σημαντική, έστω κι αν δεν απασχολεί τις εφημερίδες.
Η καθημερινή, ήσυχη βιωτή μας είναι γεμάτη από νόημα και μυστήριο, και είναι σαν μία αθέατη προέκταση των αθέατων ετών του Ιησού στην Ναζαρέτ, πριν από την έναρξη της δημόσιας αποστολής Του. Παρότι αυτά τα χρόνια δεν περιγράφονται στα Ευαγγέλια, δεν παύουν να είναι εξίσου σημαντικά- όπως ακριβώς και τα άλλα έργα του Ιησού που δεν έχουν καταγραφτεί στα Ευαγγέλια και που, όπως ο Ιωάννης λέει , << αν καταγραφτούν λεπτομερώς, δεν θα μπορέσουν όλου του κόσμου τα βιβλία να τα χωρέσουν>> ( Ιωαν. 21. 25).
Αυτό που αποκαλούμε << ιερή ιστορία>> είναι μόνο ένα απόσπασμα ( ένα θεόπνευστο απόσπασμα) της οικουμενικής ιερής ιστορίας- της παρέμβασης του Θείου Θελήματος στον κόσμο. Ολόκληρη η ιστορία είναι ιερή και το ίδιο το ιερό είναι ό,τι συμβαίνει στην προσωπική ζωή του καθενός μας. Η Αγία Γραφή από την Γέννηση έως την Αποκάλυψη είναι ένα φωτεινό νήμα που διατρέχει απ’ άκρη σ ’άκρη την ανθρώπινη ιστορία, από την αρχή μέχρι το τέλος του κόσμου, από την πρώτη μέρα μέχρι την τελευταία. Το χνάρι της υπόλοιπης ιστορίας του κόσμου ( και άλλων παράλληλων κόσμων, αν υπάρχουν) δεν είναι φωτισμένο, είναι ένα απλό κείμενο. Όμως το θέλημα του Θεού δεν είναι λιγότερο παρών πάνω του.
Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει το κείμενο αυτό, και το έχει πράγματι αλλάξει από την πρώτη αμαρτία μέχρι σήμερα. Η ιερή ιστορία είναι επίσης η διαρκώς τροποποιούμενη από τον άνθρωπο ιστορία του θελήματος του Θεού. Ο Θεός αποφάσισε να φέρει τον Ισραήλ στην Γη της Επαγγελίας. Όταν ο λαός δυσανασχέτησε και θέλησε να γυρίσει πίσω στην Αίγυπτο, ο Θεός άλλαξε το σχέδιό Του : αποφάσισε να τον εξαλείψει και να δημιουργήσει έναν νέο λαό για τον Μωυσή. Ο Μωυσής ικέτεψε τον Θεό να λυπηθεί τον Ισραήλ και Εκείνος για ακόμα μια φορά άλλαξε κατά τα φαινόμενα την απόφασή του : δεν θα τους εξάλειφε αλλά ούτε θα έμπαιναν στην Γη της Επαγγελίας όπως στην αρχή είχε αποφασίσει – << Δεν θα μπείτε στην χώρα που υποσχέθηκα να σας εγκαταστήσω>> ( Αριθμ. 14,30).
Το θέλημα του Θεού είναι ένα περίπλοκο πλέγμα, που από την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου τροποποιείται αδιάκοπα αλλά δεν καταστρέφεται. Σε κάθε στιγμή το θέλημα του Θεού αλλάζει για να ταιριάζει στις συνθήκες που έχουν αλλάξει εξαιτίας μας.
Το θέλημα του Θεού λαμβάνει πάντα υπόψη του τις αμέτρητες συνέπιες που ακολουθούν κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και τροποποιεί όλες τις άλλες περιστάσεις και συνθήκες μέσα στο σύμπαν. Όταν προσεύχομαι να έρθει βροχή για χάρη της σοδειάς μου, ή όταν προσεύχομαι να σταματήσει η βροχή για να μην χάσω ένα ραντεβού μου, σκέπτομαι την βροχή ή την λιακάδα μόνο από την δική μου οπτική γωνία. Ο Θεός όμως βλέπει και σκέφτεται όλες τις παρενέργειες και τις συνέπειες της βροχής και της λιακάδας για ολόκληρο τον κόσμο. Το θέλημα του Θεού είναι το άθροισμα όλων αυτών των πραγμάτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη ταυτόχρονα από την άπειρη σοφία και αγάπη Του. Γι΄αυτό πρέπει να δεχτούμε με χαρά καθετί που συμβαίνει , αφού ό,τι συμβαίνει , οσοδήποτε δυσάρεστο κι αν μοιάζει είναι για το καλό μας.
Το μόνο πράγμα που δεν είναι για το καλό μας είναι η αμαρτία , επειδή αυτή μόνο εξαρτάται από εμάς και όχι από το θέλημα του Θεού. Η αμαρτία είναι ενάντια στο θέλημα του Θεού- αυτή είναι ο εχθρός.
Όμως, καθετί που δεν εξαρτάται από το δικό μας θέλημα αποτελεί θέλημα του Θεού. Ακόμα και οι παρενέργειες και συνέπειες της αμαρτίας είναι θέλημα του Θεού, έστω κι αν η ίδια η αμαρτία ήταν δικό μας θέλημα. Κι οι παρενέργειες και συνέπειες των αμαρτιών άλλων αποτελούν επίσης θέλημα Θεού. Ένας άνθρωπος πυροβολεί κάποιον άλλον με βάση το θέλημα του αλλά η πορεία της σφαίρας, ή το αν το όπλο είναι γεμάτο, ή αν η σφαίρα θα εκτοξευθεί και αν θα πετύχει τον στόχο της, καθώς και όλες οι άλλες συνέπειες της πράξης αυτής, εξαρτώνται από το θέλημα του Θεού. Γι΄αυτό και πρέπει να ευλογούμε οτιδήποτε συμβαίνει, αφού τα πάντα, ακόμα και οι συνέπειες της αμαρτίας , αποτελούν θέλημα του Θεού, και μόνο ένα πράγμα δεν αποτελεί θέλημα Του: η συγκατάθεσή μας στην αμαρτία.
Επειδή κάποιες φορές το θέλημα του Θεού φτάνει σε μας με πρόσωπο ειδεχθές, δεν θέλουμε να το αναγνωρίσουμε, όπως κάποιοι Εβραίοι δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν τον βασιλιά τους όταν ο Πιλάτος Τον παρουσίασε μπροστά τους εστεμμένο με αγκάθια. Προτίμησαν την δικτατορία του Τιβέριου: << Δεν έχουμε άλλο βασιλιά από τον Καίσαρα!>>- προτίμησαν εκείνο που σε λίγα χρόνια θα τους συνέτριβε και όχι Εκείνον που ήρθε να τους χαρίσει την ελευθερία. Το θέλημα του Θεού φτάνει σε εμάς κάποιες φορές με την μορφή της καταστροφής, της δυστυχίας της μοναξιάς και του θανάτου. Και προτιμούμε έτσι τον Τιβέριο που σημαίνει δύναμη, ευτυχία, χρήματα, αναλγησία και δόξα και γι΄αυτό κραυγάζουμε << Σταυρώστε τον Αυτόν! Δεν έχουμε άλλο βασιλιά από τον Καίσαρα!>> ( Ιωαν.19,15).
Το θέλημα του Θεού μπορεί να εμφανιστεί σαν καρκίνος, ή σαν αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ή σαν την αστυνομία ενός απολυταρχικού καθεστώτος που σε συλλαμβάνει μέσα στην νύχτα. Και είναι δύσκολο να αναγνωρίσεις και να ευλογήσεις τον Θεό όταν το θέλημα Του παίρνει τέτοιες μορφές. Όμως ό,τι αποτελούμε πραγματικότητα είναι η ενσάρκωση του κόσμου του Θεού, αυτού που ο Θεός επιθυμεί. Όλη η πραγματικότητα είναι άγια. Μια τυχαία γνωριμία στον δρόμο, το τρένο ή το αεροπλάνο που χάσαμε-όλα αποτελούν θέλημα του Θεού.
Ο Θεός είναι παρών όχι μόνο στον άρτο και τον οίνο της Ευχαριστίας, αλλά κατά μίαν έννοια και σε κάθε στάρι , σε κάθε κρασί, σ ’ολόκληρο το νερό και το λάδι, σ ’ολόκληρη την πραγματικότητα. Ο Θεός είναι ταπεινά και σιωπηλά παρών στην πραγματικότητα, διότι ολόκληρη ‘η πραγματικότητα είναι ένα μυστήριο.
Δεν γνωρίζουμε τι είναι καλό για εμάς, και δεν πρέπει να θέλουμε ή να μην θέλουμε κάτι, παρά μονάχα αυτό που ο Θεός θέλει ή δεν θέλει για εμάς. Πρέπει να αποδεχόμαστε τα πράγματα όπως ο Θεός τα στέλνει, διότι Εκείνος γνωρίζει τί είναι καλό για εμάς. Τριγύρω μας συμβαίνουν πράγματα που δεν τα κατανοούμε- δεν ξέρουμε από που έρχονται προς τα που πηγαίνουν, όπως ένας τυφλός άνθρωπος καταμεσής του μποτιλιαρισμένου δρόμου. Είμαστε σαν ένα μικρό παιδί σε ένα μεγάλο αεροδρόμιο γεμάτο αεροπλάνα που πάνε και έρχονται: το παιδί δεν μπορεί να ανέβει στο αεροπλάνο που θέλει, διότι δεν ξέρει τον προορισμό κανενός από αυτά, κι ‘ούτε γνωρίζει και το ίδιο που πηγαίνει. Θα πρέπει να περιμένει να του πουν σε ποιο πρέπει να ανέβει. Δεν γνωρίζουμε τον προορισμό μας, ούτε τι είναι καλό για εμάς( τι από όσα συμβαίνουν μας ωφελούν και τι όχι), διότι δεν γνωρίζουμε το μέλλον( και γνωρίζουμε το παρελθόν και το παρόν πολύ αποσπασματικά).
Αμαρτία όμως σημαίνει να πιστεύουμε ότι εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από τον Θεό τι είναι καλό για εμάς , σημαίνει πως ο Θεός κάνει λάθος σχετικά με εμάς σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο, και ότι αυτά που θέλει για εμάς σ ’αυτό το συγκεκριμένο σημείο είναι εσφαλμένα.
Μόνο ο Θεός γνωρίζει τι είναι καλό για εμάς, επειδή οτιδήποτε συμβαίνει και πρόκειται να συμβεί έχει ήδη συμβεί προαιωνίως στον νου του Θεού, όπως μια φωτογραφία που έχει παρθεί προ πολλού αλλά εμείς τη βλέπουμε τώρα για πρώτη φορά στο σκοτεινό θάλαμο, ή όπως ένα φιλμ που έχει ήδη γυριστεί, αλλά εμείς το βλέπουμε τώρα στην οθόνη, ή όπως το φως ενός αστεριού, που, μολονότι εκπέμπει εδώ και εκατομμύρια χρόνια, μόλις τώρα φτάνει στον αμφιβληστροειδή μας.
Ο Θεός γνωρίζει πως αυτό που δεν μου κάνει σήμερα, μπορεί να μου κάνει αύριο. Και ο Θεός μπορεί να θέλει κάτι τώρα που δεν το θέλει αργότερα, ή να θέλει κάτι εδώ που να μην το θέλει κάπου αλλού, ή να θέλει κάτι για εμένα που να μην τον θέλει για τους άλλους.
Όταν ρώτησαν την Ιωάννα της Λωραίνης, κατά την διάρκεια της δίκης της, αν ο Θεός αγαπάει τους Άγγλους εκείνη απάντησε:<<Ο Θεός δεν αγαπάει τους Άγγλους μέσα στην Γαλλία>>. Και αυτό είναι το μυστήριο της κλήσης μας. Ο Θεός αγαπάει και τον άνθρωπο που είναι δικτάτορας στην Νικαράγουα, αλλά δεν τον αγαπά ως δικτάτορα της Νικαράγουα,
Απόσπασμα από το βιβλίο, ‘Αγάπη-Η χαραμάδα της αιωνιότητας,’ Εκδ. Εν πλώ,
την ευχή του να ΄χουμε,