Κυριακή ΙΓ΄ Ματθαίου– π. Χριστόδουλος Μπίθας
Την παραβολή του «αμπελώνα» ή των «κακών γεωργών», την είπε ο Κύριος στα Ιεροσόλυμα, λίγες μέρες πριν από την Σταύρωσή Του, απευθυνόμενος σε όσους αμφισβητούσαν την θεϊκή Του υπόσταση.
«Λέγει αυτοίς ο Ιησούς· ουδέποτε ανέγνωτε εν ταις γραφαίς, λίθον ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, ούτος εγενήθη εις κεφαλήν γωνίας· παρά Κυρίου εγένετο αύτη, και έστι θαυμαστή εν οφθαλμοίς ημών».
Λέγοντας «εν ταις γραφαίς», αναφέρεται ο Χριστός στον στίχο Ψαλμό 117, όπου υπάρχει το παραπάνω προφητικό χωρίο. Ο Χριστός παρομοιάζει τον εαυτό του με αυτόν τον λίθο, την πέτρα, που «αποδοκίμασαν», δηλαδή απαρνήθηκαν και απέρριψαν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, κατηγορώντας, πως, όσα λέει, δεν είναι από το Θεό, ότι έχει δαιμόνιο και παραπλανά τον λαό.
«Οικοδόμους», λοιπόν, ονομάζει τους δασκάλους των Ιουδαίων, τους οποίους στην παραβολή παρομοιάζει με γεωργούς.
«Κεφαλή γωνίας» είναι ο ακρογωνιαίος λίθος, η κύρια πέτρα όλης της οικοδομής που συνδέει δύο γωνίες, απαραίτητη στην δόμηση ενός λιθόχτιστου τοίχου. Μεταφορικά, «ακρογωνιαίος λίθος» αποκαλείται το θεμέλιο, η βάση μιας σχέσης, ενός θεσμού κλπ., οπότε εδώ ο Κύριος αυτοαποκαλείται «Κεφαλή γωνίας», γιατί συνδέει την Παλαιά και την Καινή διαθήκη, δηλαδή τους Εβραίους (όσους πίστεψαν) με τους εθνικούς στην νέα οικοδομή, την Εκκλησία.
Όπως στην παραβολή η θανάτωση του Υιού του οικοδεσπότη δεν εμπόδισε την εκδίωξη των κακών γεωργών από το αμπέλι, έτσι και η άρνηση να χρησιμοποιηθεί ο λίθος για χτίσιμο, δηλαδή να γίνει αποδεκτή η διδασκαλία του Ιησού Χριστού, δεν εμπόδισε από το να υψωθεί Αυτός στην συνέχεια από τα Έθνη.
«Παρά Κυρίου εγένετο αύτη», δηλαδή σύμφωνα με το θέλημα του Θεού συνέβη τούτο το γεγονός, ώστε ο λίθος που αποδοκιμάστηκε να γίνει κεφαλή γωνίας, σωτήρας της Ζωής μας. Αυτό είναι δώρο από τον Θεό και μας έχει δοθεί για να είναι ο Χριστός «θαυμαστός» στα μάτια μας, ώστε να μπορούμε να δοξάζουμε και να στηρίζουμε σε Αυτόν την πίστη μας και την ίδια την ζωή μας.
Αυτή είναι η βασική ερμηνεία του χωρίου αυτού, σύμφωνα με την Πατερική παράδοση. Όμως για να μπορεί να αποκαλυφθεί σε βάθος το νόημα του Λόγου, θα πρέπει να εννοήσουμε το πνεύμα Του βιωματικά. Δηλαδή, αν δεν γίνει «ακρογωνιαίος λίθος» ο Χριστός στην ζωή μας, τότε η οικοδομή της πίστης θα καταρρεύσει με τον πρώτο σεισμό, τον πρώτο πειρασμό, την όποια δοκιμασία. Αν η «πίστη» μας είναι απλώς μια πέτρα της οικοδομής, δηλαδή, μια πεποίθηση ανάμεσα στις άλλες, μια άποψη για τον κόσμο αναμεμιγμένη στις άλλες θεωρίες του κόσμου τούτου, αργά η γρήγορα θα οδηγηθούμε σε απογοήτευση και χλιαρότητα.
Η εμπειρία δείχνει πόσο δύσκολο είναι να ξεκαθαρίσουμε τι είναι πνευματικό και τι είναι κοσμικό (μέγα παράδειγμα ο ζηλωτισμός), τι είναι κοινωνικοπολιτική άποψη και τι είναι εκ Θεού, τι είναι «κατά κόσμον» δίκαιο και τι είναι «κατά Θεόν», τι είναι «τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ».
Το να γίνει «ακρογωνιαίος λίθος», στην ζωή μας ο Χριστός, προϋποθέτει αγωνία ψυχής και επιμονή μεγάλη μέσα στις μέριμνες και τις δυσκολίες του βίου που μας οδηγούν στην λήθη, αναζήτηση επίπονη ανάμεσα στον ορθολογισμό και τον μονοφυσιτισμό (το να περιμένουμε να μας σώσει ο Θεός επειδή εμείς λέμε πως πιστεύουμε).
Ο «ακρογωνιαίος λίθος» δεν δημιουργείται ούτε με συναισθηματισμούς, ούτε με ευχολόγια, αλλά με πείνα και δίψα πνευματική, ώστε να μας δωρηθεί η επιμονή να Τον αναζητούμε «πάσας τας ημέρας της ζωής μας».
Αν δεν σκύψουμε με προσοχή πάνω στο ζωντανό βίωμα και την σκέψη των Αγίων και των Πατέρων και βεβαίως στην Χριστιανική κοινότητα των πρώτων αιώνων (που ζούσε σε εχθρικό περιβάλλον), δεν πρόκειται να κρατήσουμε την πίστη μας ζωντανή. Κι αν δεν συνδυάσουμε αυτή την εμπειρία με την πραγματικότητα που μας περιβάλλει με την θύραθεν γνώση (όπως έκαναν οι Καππαδόκες Πατέρες) θα φαντασιωνόμαστε μονίμως πως ζούμε σε μια άλλη εποχή. Κλεισμένοι στον μικρόκοσμό μας θα είμαστε ανίκανοι να λειτουργήσουμε πνευματικά στις μεγάλες προκλήσεις και τις δυσκολίες που μας περιβάλλουν. Κάθε βήμα πνευματικής προόδου βασίζεται στην παραδοχή της πραγματικότητας και όχι στην άρνησή της και κάθε στιγμή μετανοίας εξαρτάται από την γνώση του ποιοι πραγματικά είμαστε και ποια είναι η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε.
Γι’ αυτό ας επαναλάβουμε τα λόγια του Αποστόλου που ακούσαμε σήμερα: Αδελφοί, αγρυπνείτε! Μένετε στέρεοι στην πίστη! Να είστε γενναίοι και δυνατοί! Όλες τις πράξεις σας να τις εμπνέει η αγάπη. Χαιρετήστε ο ένας τον άλλο με αδερφικό φίλημα. Η χάρη του Κυρίου Ιησού Χριστού να είναι μαζί σας. Αμήν.