Ή, ας μιλήσουμε λίγο για Ορθόδοξη πνευματικότητα…
Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, συγγραφέας της Κλίμακος, ἐμεινε έγκλειστος, διψώντας για Χριστό από τα 35 μέχρι τα 75 του χρόνια κι εγκατέλειψε την μόνωσή του μετά από παρακλήσεις των μοναχών για να γίνει ηγούμενος στην Μονής του Σινά. Τα κείμενα που άφησε φανερώνουν την σοφία που έρχεται στον πιστό που ζει σε ησυχία και ειρήνη. Εκεί μακριά από την βοή του κόσμου κατανοεί πως το κακό δεν το προκαλούν οι άλλοι αλλά η «ανόσιος οίησις», δηλαδή η κενοδοξία και η υπερηφάνεια που είναι «άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, μητέρα της κατακρίσεως, πρόξενος πτώσεων, πηγή του θυμού».
Επισημαίνει πως ο θυμός είναι «ασχημοσύνη της ψυχής και η μνησικακία απώλεια των αρετών, δηλητήριο της ψυχής και σαράκι του νου». Τονίζει ότι «η καταλαλιά σημαίνει γέννημα του μίσους, ασθένεια κρυμμένη και αφανής, πού απορροφά και εξαφανίζει το αίμα της αγάπης». (Από τότε μέχρι τώρα, οι περισσότεροι άνθρωποι παραμένουν βυθισμένοι στην οργή και στο κάθε είδους κουτσομπολιό).
Εξηγεί τι είναι η Διάκριση, η οποία «στους αρχαρίους είναι η ορθή επίγνωση του εαυτού, στους μεσαίους είναι η νοερή αίσθηση που διακρίνει αλάνθαστα το πραγματικό από το φυσικό αγαθό και από το αντίθετό του κακό και στους τελείους είναι η γνώση από θεϊκή έλλαμψη και η οποία έχει την δύναμη να φωτίζει πλήρως με την λάμψη της και όσα σκοτεινά υπάρχουν μέσα στους άλλους». (Αλήθεια, πόσοι άνθρωποι σε κάθε γενιά κατακτούν ακόμα και το πρώτο στάδιο;).
Μας θυμίζει πως η αρετή της μνήμης του θανάτου δημιουργεί «λεπτολόγηση των αμαρτιών μας και απελευθέρωση από βιοτικές φροντίδες και αδιάλειπτη προσευχή και κάνει τον πιστό να ζει κάθε μέρα με δοξολογία».(Αλλιώς μας τρώνε οι μέριμνες).
Αναλύει διεξοδικά την ταπείνωση, μας λέει πως ο ταπεινός δεν ζημιώνεται ό,τι κι αν του πουν, γιατί η «ταπεινοφροσύνη είναι ανώνυμη χάρη της ψυχής, ανέκφραστος πλούτος, δωρεά του Θεού», κάνει τον άνθρωπο ήπιο, προσηνή, σπλαγχνικό, γαλήνιο, χαρωπό, άλυπο». (Δεν είναι η ταπείνωση ευσεβοφανής τύπος, αλλά ελευθερία από τον κακό εγωϊσμό μας).
Επίκαιρα μας θυμίζει πως ο ταπεινόφρων δεν πολυεξετάζει τα άρρητα μυστήρια, ενώ ο υπερήφανος ερευνά τα ακατάληπτα κρίματα του Θεού. (Κι όμως πόσοι δεν ψάχνουν τον Θεό με το μυαλό τους…).
Αναφωνεί πως η Αγάπη και η ταπείνωση είναι ιερό ζεύγος που η μία υψώνει και η άλλη συγκρατεί όσους υψώθηκαν και δεν τους αφήνει ποτέ να πέσουν.
Μας λέει πως «Η αγάπη, ως προς την ποιότητά της είναι ομοίωση με τον Θεόν, όσο βέβαια είναι δυνατόν στους ανθρώπους. Ως προς την ενέργειά της, μέθη της ψυχής. Ως προς δε τις ιδιότητές της, πηγή πίστεως, άβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως. Κυρίως είναι η απόρριψη κάθε εχθρικής και αντιθέτου σκέψεως, εφ’ όσον «η αγάπη ού λογίζεται το κακόν».
Μας επισημαίνει πως «προϋπόθεση της πνευματικής προόδου είναι η ησυχία, την οποία πρέπει ο αγωνιζόμενος να την ζει «εν αισθήσει καρδίας», με σκοπό να αποκρούει τους κτύπους (των δαιμόνων, δηλαδή των λογισμών που προκαλούν ταραχή), διότι του ταράζουν τον βυθό της καρδίας. (πόσο σημαντικό αυτό, τον καιρό της πολυπραγμοσύνης και της διάσπασης του νου).
Ας σκύψουμε πάνω από τον λόγο του, που ανακεφαλαιώνει και συμπυκνώνει αιώνες ανθρωπογνωσίας και ασκητικής εμπειρίας. Ας καταλάβουμε πως μέσα στην οχλοβοή της πληροφορίας, της διαμάχης, του φανατισμού, της επιθετικότητας, του φόβου, της κινδυνολογίας πνευματική προκοπή δεν έρχεται.
Αν η δυσκολία του ακούσιου εγκλεισμού μας δεν μεταστραφεί σε ευκαιρία πνευματική, θα βγούμε από αυτή την δοκιμασία χαμένοι, άλλοι έχοντας παρακολουθήσει εκατοντάδες ώρες κωρονοϊολογίας, άλλοι έχοντας χαθεί μέσα στην αοριστολογία των θρησκευτικών sites και άλλοι στο σκόρπισμα των ασήμαντων σήριαλς και ανόητων ταινιών.
Ορθόδοξος δρόμος είναι αυτός που προτείνει ο Άγιος Ιωάννης – προσαρμοσμένος εννοείται στα μέτρα της σύγχρονης ζωής στον κόσμο. Αλλά ένας είναι ο τρόπος: Χωρίς ησυχία διασπάσαι, χωρίς ταπείνωση είσαι σκλάβος της κενοδοξίας σου, χωρίς μνήμη θανάτου τρέμεις τον θάνατο και σπαταλάς την μέρα, χωρίς επίγνωση κυριαρχεί ο θυμός, η λύπη, η καταλαλιά, η μνησικακία, χωρίς διάκριση προκαλείς ταραχή και στεναχώρια, χωρίς αγάπη δεν μπορείς να χωρέσεις τον άλλον και όλο υποφέρεις.
Όλα αυτά δεν είναι θεωρίες αλλά τρόπος ζωής. Ας συνέλθουμε και ας αφυπνιστούμε πνευματικά. Αντί να γκρινιάζουμε για τις κλειστές εκκλησίες (που δεν είναι κλειστές) ας κάνουμε προσευχή για τους ασθενείς και την υγεία όλων μας ας κάνουμε αγώνα πνευματικό, ας μάθουμε τι θα πει ησυχαστικός τρόπος ζωής, ας πετάξουμε τα περιττά, ας διψάσουμε για την ειρήνη που φέρνει το Άγιο Πνεύμα.
Ορθοδοξία σημαίνει oρθοπραξία, μου φαίνεται πως οι περισσότεροι το έχουμε ξεχάσει.
π. Χριστόδουλος Μπίθας