Μητρ. Αργολίδος Νεκτάριος
Ζούμε τούτες τις μέρες μια παγκόσμια απειλή. Ολόκληρος ο κόσμος βλέπει με φόβο, αγωνία και στέκεται με αμηχανία απέναντι στην επέλαση του COVID – 19. Αν θέλουμε να δούμε βαθύτερα, για μια ακόμη φορά ο υπερφίαλος και δήθεν παντοδύναμος άνθρωπος προσγειώνεται, ταπεινώνεται, για να μην πω, εξευτελίζεται. Ένας ακόμη Πύργος της Βαβέλ καταρρέει. «Και ήν η πτώσις αυτού μεγάλη». Έρχεται ένας ιός και τα διαλύει όλα. Τίποτα δεν είναι όπως πριν ένα μήνα.
Πέρσυ τέτοιες μέρες και κάθε Άνοιξη το Ναύπλιο έσφυζε από ζωή. Χιλιάδες μαθητές και τουρίστες κατέκλυζαν την πόλη. Τα καταστήματα ασφυκτικά γεμάτα. Τα ξενοδοχεία υπερπλήρη. Οι δρόμοι και οι πλατείες γεμάτες, δυσκολευόσουν να περπατήσεις. Σήμερα ερημιά. Όλοι οι δρόμοι άδειοι. Τα πάντα κλειστά. Νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε άλλο τόπο και χρόνο. Αλλά νά’ταν μόνον εδώ; Ο ιός χτύπησε όλο τον κόσμο. Οικονομικοί σχεδιασμοί, επιχειρησιακά πλάνα, τουριστικοί προγραμματισμοί, τεράστιες πολυεθνικές και μη επιχειρήσεις καταστρέφονται, χρηματιστήρια γκρεμίζονται απ᾿ τη μια μέρα στην άλλη. Γιορτές, συνέδρια, διαλέξεις, καρναβαλικές εκδηλώσεις, αθλητικοί αγώνες, συναυλίες, εκδρομές, όλα ματαιώνονται. Σχολεία, πανεπιστήμια, φροντιστήρια κλείνουν. Κέντρα διασκέδασης, μπαρ, εστιατόρια, καταστήματα δημόσιες ή ιδιωτικές υπηρεσίες αναστέλλουν επ᾿ αόριστο τη λειτουργία τους.
Κι εμείς μέσα στη γενική μαυρίλα, κρεμασμένοι κυριολεκτικά στις οθόνες, αναζητάμε ένα φωτάκι ελπίδας. Για μια ακόμη φορά, ο λόγος του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, προς τον Ευτρόπιο (και σε κάθε Ευτρόπιο όλων των εποχών, που νομίζει πως πάτησε το αυγό και ανέβηκε στον ουρανό και νομίζει πως εξουσιάζει και ελέγχει τα πάντα) είναι εξαιρετικά επίκαιρος, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών:
Πάντοτε, μα ιδιαίτερα τώρα, είναι κατάλληλη η στιγμή για να πούμε: «Όλα είναι μάταια, ματαιότητα και πάλι ματαιότητα» (Εκκλ. 1:2). Που τώρα η λαμπρή αρχοντική στολή; Που οι κρότοι και οι χοροί και οι συγκεντρώσεις; Που οι επευφημίες στα ιπποδρόμια και οι κολακείες των θεατών; Όλα έφυγαν. Φύσηξε ξαφνικά αέρας, έριξε τα φύλλα κι έδειξε το δέντρο γυμνό, να σαλεύεται σύγκορμο και να κινδυνεύει να ξεριζωθεί. Που τώρα οι επίπλαστοι φίλοι; Που τα γλέντια; Που η συμμορία των παρασίτων; Που τα καλύτερα κρασιά, που χύνονταν ολοήμερα, και οι ποικίλες τέχνες των μαγείρων; Που οι γλυκόλογοι κι εξυπηρετικοί δουλόφρονες; Νύχτα ήταν όλα κι όνειρο. Και μόλις ξημέρωσε, εξαφανίστηκαν. Άνθη ήταν εαρινά και μαράθηκαν. Σκιά ήταν και πέρασε. Καπνός ήταν και διαλύθηκε. Σαπουνόφουσκα ήταν κι έσκασε. Αράχνη ήταν κι έσπασε. Να γιατί πάντα καταλήγουμε στο συμπέρασμα: «Όλα είναι μάταια, ματαιότητα και πάλι ματαιότητα».
Σταματώ εδώ. Ο COVID – 19 θ᾿ αφήσει σίγουρα στο πέρασμά του συντρίμμια, νεκρούς, οικονομικά, κοινωνικά, ηθικά, υλικά προβλήματα και δεν ξέρω τι άλλο, τα οποία θα συζητηθούν αργότερα και πιστεύω με κάποια ψυχραιμία και νηφαλιότητα.
Όσον αφορά τη θέση της Εκκλησίας, η οποία διατυπώθηκε τελευταία, σε συνεργασία με την πολιτεία, δεν έχω παρά να συμφωνήσω. Όσο κι αν μας θλίβει, πιστεύω να κατανοούμε την κρισιμότητα της κατάστασης και την αναγκαιότητα της λήψης κάποιων απαραίτητων μέτρων.
Θα ήθελα όμως να αναφερθώ σε κάποια θέματα που δημιουργήθηκαν παράλληλα με την επιδημία. Μαζί με την κυκλοφορία του COVID – 19 κυκλοφόρησαν παραπλανητικές ή ψεύτικες ειδήσεις. Στο στρατό, όταν υπηρετούσαμε, λειτουργούσε μόνο … το Ράδιο – Αρβύλα και ειδικά στην περίοδο της επιστράτευσης είχε ανάψει. Σήμερα τα πράγματα εξελίχθηκαν με το διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά μέσα. Μεταφέρεται ασταμάτητα και ανεξέλεγκτα πληθώρα ειδήσεων. Ο καθένας μπορεί να μεταδίδει και να αναπαράγει ό,τι του καπνίσει. Η συνωμοσιολογία, που φουντώνει σε περιόδους κρίσεων, δίνει και παίρνει. Ακόμα και από δημόσια πρόσωπα ακούγονται οι γνωστές και χιλιοειπωμένες συνωμοσιολογικές θεωρίες, όπως π.χ.: «ο κορωνοϊός κατασκευάστηκε από εταιρίες για να μειωθεί ο γερασμένος πληθυσμός, ώστε να αντιμετωπιστεί το συνταξιοδοτικό, το ασφαλιστικό, ο υπερπληθυσμός κλπ». Ή «το εμβόλιο κατασκευάστηκε πριν τον κορωνοϊό για να πλουτίσουν οι πολυεθνικές εταιρίες». Ή «κάποιοι μας ψεκάζουν, μας δηλητηριάζουν», και χίλιες δυο άλλες θεωρίες.
Φαίνεται πως πολλοί άνθρωποι, με φοβικά σύνδρομα, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς εχθρούς, χωρίς φαντασιώσεις για σκοτεινές δυνάμεις, που επιβουλεύονται την ανθρωπότητα και περισσότερο απ᾿ όλα την Ελλάδα και βέβαια τήν Ορθοδοξία. Ας ξεφύγουμε αδελφοί μου από τέτοιες φαντασιώσεις και ας θέσουμε τους κάθε λογής συνωμοσιολόγους, μαζί με τον ιό, στην καραντίνα.
Μαζί με την έκρηξη της συνωμοσιολογίας, παρατηρείται κι έξαρση της προφητολογίας και καταστροφολογίας. Και δυστυχώς σ᾿ αυτό τον τομέα οι χριστιανοί είμαστε ιδιαίτερα επιρρεπείς. Η Αποκάλυψη του Ιωάννου, έρχεται πάλι στο προσκήνιο, «επανερμηνεύονται» από πρόσωπα που διακρίνονται για την αφέλεια και την ασχετοσύνη τους, και σερβίρουν τεχνηέντως στους απλούς πιστούς τις δικές τους ερμηνείες. Παρόλο που κατά καιρούς οι ίδιοι αυτόκλητοι ερμηνευτές έχουν διαψευστεί, επιμένουν με τα νέα δεδομένα να κακοποιούν το κείμενο της Αποκάλυψης για να διαψευστούν πάλι και πάλι.
Το χειρότερο όμως είναι οι νέες προφητείες που κυκλοφορούν κάθε τόσο από την κίτρινο τύπο και από τους ίδιους αφελείς, για τον όσιο Νείλο, τον άγιο Κοσμά, τον άγιο Παΐσιο (κυρίως αυτόν), τον άγιο Πορφύριο, τον π. Εφραίμ της Αριζόνας και τελευταία τον π. Αυγουστίνο Καντιώτη. Ήθελα να ήξερα πότε τα είπαν και πως τα είπαν και αν τα είπαν και πως μόνον οι συγκεκριμένοι αυτοί άνθρωποι των γνωστών κατευθύνσεων τα άκουσαν. Πράγματα που προσωπικά γνωρίζω από τους σύγχρονους γέροντες, έχουν τόσο αλλοιωθεί και διαστρεβλωθεί από τους εν λόγω “ζηλωτές”, που φοβάμαι κάποια στιγμή οι γέροντες θα … αναστηθούν για να διαμαρτυρηθούν. Το σπασμένο τηλέφωνο κάνει πολύ καλά τη δουλειά του.
Άλλοι πάλι, σα να μιλούν εξ ονόματος του Θεού, αποφαίνονται ότι όλ᾿ αυτά είναι τιμωρία του Θεού για την αποστασία, για την αμαρτία, για την ανηθικότητα κλπ κλπ. Ότι η αμαρτία έχει μέσα της το σπέρμα της φθοράς και της διάλυσης, δεν διαφωνούμε. Είναι όμως δική μας επιλογή, κι η ευθύνη ανήκει σε όλους μας. Αλλά, το να ρίχνουμε ευθύνες στο Θεό για τη δική μας κατάντια και να τον παρουσιάζουμε σαν τιμωρό και σαν εφευρέτη κορωνοϊών είναι τουλάχιστον αθεολόγητο. Ο Θεός δεν θέλει το θάνατο του αμαρτωλού, αλλά μόνο να επιστρέψει δηλ. να μετανοήσει και να ζήσει. Το ερώτημα είναι ποιος έχει το δικαίωμα να μιλήσει αξιωματικά εκ μέρους του Θεού; “Τις γαρ έγνω νουν Κυρίου; Ή τις σύμβουλος αυτού εγένετο;”
Κάποιο άλλο συνηθισμένο φαινόμενο που παρουσιάζεται σε μέρες κρίσεων, είναι και τα διάφορα μαγικά “ματζούνια”. Αλοιφές θαυματουργικές, βραχιόλια θεραπευτικά, το νερό του αλήστου μνήμης Καματερού, μαγικά βότανα, χαϊμαλιά, μάτια, ακόμα και ειδικοί σταυροί που είναι πιο … δυνατοί από τους άλλους σταυρούς! Ως χριστιανός κι Επίσκοπος δεν αμφιβάλλω για την χάρη των Μυστηρίων, των αγίων εικόνων και ιερών λειψάνων, όμως εξοργίζομαι όταν όλ᾿ αυτά μετατρέπονται σε “ματζούνια” και μαγικά ξόρκια. Ή το χειρότερο, όταν εντελώς ανεύθυνα, αμφισβητείται η επιστήμη της ιατρικής, τα φάρμακα και οι επιστημονικές θεραπευτικές μέθοδοι, που είναι ευλογία Θεού και σώζονται άνθρωποι. Οι διάφοροι θεομπαίχτες και τσαρλατάνοι, απ᾿ όπου κι αν προέρχονται, και όσοι πουλάνε φρούδες ελπίδες, το λιγότερο ας απομονωθούν.
Τούτες τις μέρες παρουσιάζεται κι ένα ακόμη φαινόμενο. Ζηλωτές χριστιανοί, με ζήλο ου κατ᾿ επίγνωσιν, δημοσιεύουν κείμενα, γεμάτα παλληκαρισμούς και ηρωϊσμούς και διατείνονται ότι θα παρακούσουν τη φωνή της επίσημης Εκκλησίας. Καλούν σε συστράτευση κι επίδειξη “μαρτυρικού” και “ομολογιακού” φρονήματος. Έχω την εντύπωση ότι πίσω απ᾿ όλες αυτές τις επιπολαιότητες και ακρότητες κρύβεται μεγάλη ανασφάλεια και κρυφή υπερηφάνεια. Θα καλούσα όλους αυτούς τους υποψήφιους “μάρτυρες” να μην ζητούν από τους άλλους τη θυσία, ούτε τη διακινδύνευση. Αν πράγματι πιστεύουν αυτά που λένε, ας αφήσουν την άνετη πολυθρόνα και το ασφαλές πληκτρολόγιο, κι ας πάνε εθελοντικά να βοηθήσουν τους γιατρούς, τους νοσηλευτές που διακινδυνεύουν συνεχώς την υγεία τους και τη ζωή τους ακόμη, για να σωθούν κάποιοι άνθρωποι. Κι αν δεν μπορούν αυτό, ας πάρουν το κομποσχοίνι τους κι ας πουν ένα Κύριε ελέησον για τους αρρώστους που ζουν με την αγωνία και το φόβο, αλλά και για τους γιατρούς, νοσηλευτές κλπ λειτουργούς υγείας, που διακονούν σαν καλοί Σαμαρείτες τους ασθενείς τους, με ὅ,τι κινδύνους αυτό συνεπάγεται. Δεν νομίζετε ότι τούτες οι στιγμές αυτό που έχει ανάγκη ο κόσμος είναι η έμπονη προσευχή και όχι τα παιχνίδια, τα μηνύματα, οι ατάκες και τα likes στον υπολογιστή; Ας μη συγχέουμε την υπευθυνότητα με την επιπολαιότητα, την αδάπανη πίστη, που δεν στοιχίζει τίποτα, με την πίστη των αγίων. Το γνωρίζουμε πιστεύω ότι σε περιόδους θανατηφόρων επιδημιών, οι όντως χριστιανοί της θυσίας και όχι του βολέματος, έτρεχαν να περιθάλψουν και να διακονήσουν τους ασθενείς, ακόμη και τους ειδωλολάτρες ασθενείς, που τους είχαν εγκαταλείψει οι δικοί τους και μολύνονταν οι ίδιοι και πέθαιναν μαζί τους.
Αδελφοί μου, ας σοβαρευτούμε. Ας κλείσουμε τ᾿ αυτιά μας στους κάθε λογής ανεύθυνους κι επιπόλαιους.
Προτροπή της πολιτείας και της επιστημονικής ιατρικής κοινότητας τούτες τις μέρες είναι να παραμείνουμε στα σπίτια μας. Δεν υπάρχει τίποτ᾿ άλλο σήμερα που μπορούμε να κάνουμε, παρά μόνον η πρόληψη. Το γνωρίζω. Είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ο σύγχρονος άνθρωπος που έχει μάθει στην εξωστρέφεια, θα δυσκολευτεί να κλειστεί μέσα. Είναι όμως και μια ευκαιρία να δει τον εαυτό του, τὸν/τὴν σύζυγό του, τα παιδιά, τους γονείς κλπ. Πάντα ο άνθρωπος βρίσκει τρόπους κι επείγουσες δουλειές για να αποφύγει να βρεθεί αντιμέτωπος με τον εαυτό του και με τους άλλους. Τα ΜΜΕ τούτες τις μέρες δίνουν “μαγικές” συμβουλές σ᾿ όσους δυσκολεύονται να μείνουν σπίτι: «δείτε ταινίες, ακούστε μουσική, παίξτε χαρτιά, γράψτε μηνύματα»… Δεν ακούσαμε, ούτε περιμέναμε βέβαια ν᾿ ακούσουμε κάτι ουσιαστικότερο, να κοιτάξουμε λίγο μέσα μας, να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα, να ανακαλύψουμε τα ουσιώδη της ζωής.
Κι επειδή στην ίδια παγίδα πέφτουμε και εμεις οι χριστιανοί, ας κλείσουμε κι εδώ τ᾿ αφτιά μας σε τέτοιες αποπροσανατολιστικές συμβουλές. Η κρίση και κάθε κρίση μπορεί μέσα από την τραγικότητά της να βγάλει και κάτι καλό. Άλλωστε, η λέξη κρίση στα κινέζικα σημαίνει ευκαιρία. Είναι σκληρό για όσους από μας πηγαίνουμε στην Εκκλησία, ειδικά αυτή την κατανυκτική περίοδο, με τις θαυμάσιες ακολουθίες, τώρα πλέον να μην έχουμε αυτή τη δυνατότητα. Σίγουρα θα μας λείψουν. Αλλά θα τις ξαναβρούμε.
Τώρα είναι καιρός ν᾿ ανακαλύψουμε το “ταμείον” μας. “Είσελθε εις το ταμείον σου και πρόσευξαι τω πατρί σου εν τω κρυπτώ”. Κανείς δεν μας εμποδίζει την προσωπική μας προσευχή. Η απόφαση της κυβέρνησης, είναι ρεαλιστική και δεν στρέφεται κατά της Εκκλησίας, όπως κάποιοι “ζηλωτές” διατείνονται. Οι πολιτικοί ταγοί μας αλλά και η επιστημονική ιατρική κοινότητα σηκώνουν ένα τρομερό βάρος και αυτό είναι ανάγκη να το συνειδητοποιήσουμε. Ας γίνουμε Κυρηναίοι στο σταυρό τους και όχι κριτές και επικριτές. Γι᾿ αυτό και σας καλώ, κληρικούς και λαϊκούς, να τηρήσουμε με ακρίβεια τις επιταγές της Ιεράς Συνόδου, της πολιτείας και της ιατρικής επιστήμης. Χωρίς ενοχές και άκαιρους ζηλωτισμούς. Και οπωσδήποτε να μη λησμονήσουμε τους λειτουργούς της υγείας που τούτη την ώρα δίνουν έναν τιτάνιο αγώνα, μέσα σε αντίξοες συνθήκες να κρατήσουν όρθιο το σύστημα υγείας.
Με ευχές
† Ο Αργολίδος Νεκτάριος