ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ι. ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Κάθε χρόνο στίς 30 Ἰανουαρίου, ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τούς τρεῖς Μεγάλους Πατέρες καί Οἰκουμενικούς Δασκάλους, τόν Μέγα Βασίλειο, τόν Γρηγόριο τόν Θεολόγο καί τόν Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Ἡ ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καθιερώθηκε στά μέσα τοῦ 11ου αἰώνα ἀπό τόν λόγιο μητροπολίτη Εὐχαΐτων Ἰωάννη Μαυρόποδα, ἐπί αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου Θ’ τοῦ Μονομάχου. Σκοπός τοῦ Μαυρόποδα ἦταν νά παρουσιάσει τίς τρεῖς ἐξέχουσες αὐτές προσωπικότητες ὡς τούς κατ’ ἐξοχήν ὑπερμάχους τοῦ τριαδικοῦ δόγματος καί νά δώσει τέλος στόν φατριασμό πού ἀπειλοῦσε τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας γιά τό ποιός ἀπό τούς τρεῖς εἶναι ὁ σπουδαιότερος, ἀφοῦ τήν ἐποχή ἐκείνη, μεγάλος ἀριθμός ἱερωμένων καί πιστῶν εἶχαν χωριστεῖ σέ τρεῖς ὁμάδες: τούς Ἰωαννίτες, τούς Γρηγορίτες καί τούς Βασιλεῖτες !  

                Τί νά γράψεις  σέ με­ρι­κές γραμ­μές γι’αὐτές τίς ἁγίες μορφες πού ἔγιναν ζωντανά Εὐαγγέλια; Νά μι­λή­σεις γιά τό πρό­τυ­πο τοῦ Ἱ­ε­ράρ­χη πού ἀ­φι­ε­ρώ­νει κά­θε στιγμή τῆς ζω­ῆς του στό πο­ί­μνιο καί θυ­σι­ά­ζε­ται γι­’­ αὐ­τό; Γιά τήν ἀ­σκη­τι­κή ζωή καί τήν ἀ­κτη­μο­σύ­νη πού σέ προ­σα­να­το­λί­ζει στό μέτρο πού πρέ­πει νά ζεῖ ὁ χρι­στια­νός; Γιά τήν φι­λαν­θρω­πί­α, τήν ἀγάπη καί τήν ἀ­φι­έ­ρω­ση στόν πλη­σί­ον;

                Καί τί νά ἐ­πι­λέ­ξεις ἀ­πό τό τε­ρά­στιο σέ μέ­γε­θος ἔρ­γο πού μᾶς κλη­ρο­δό­τη­σαν; Ἀ­πό το­ύς 2.000 κώ­δι­κες μέ τίς  με­λί­ρυτ­τες ὁ­μι­λί­ες τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυ­σο­στό­μου πού σέ προ­σελ­κύ­ουν στήν με­τά­νοι­α, ἀ­πό το­ύς 18.000 στί­χους τοῦ Ἁγίου Γρη­γο­ρί­ου πού εἶ­ναι πο­ί­η­ση σο­φί­ας, ἀ­πό το­ύς λό­γους τοῦ Μεγάλου Βα­σι­λε­ί­ου πού ἐ­ρευ­νοῦν σέ βά­θος τήν ἀν­θρώ­πι­νη ὕ­παρ­ξη καί θέ­τουν νέ­ες βά­σεις στόν μο­να­χι­σμό.

                Οἱ τρεῖς Ἱ­ε­ράρ­χες  με­τεῖ­χαν τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς παι­δε­ί­ας ἀ­πό τήν νε­ό­τη­τα τους καί γνώ­ρι­σαν σέ βά­θος τήν Ἑλ­λη­νι­κή φι­λο­σο­φί­α. Ὁ Ἅγιος Ἰ­ω­άν­νης μα­θή­τευ­σε δί­πλα στόν πε­ρί­φη­μο σο­φι­στή Λι­βά­νιο κι ἔ­μα­θε ἄ­ρι­στα τήν τέ­χνη τῆς ρη­το­ρι­κῆς. Ὁ Ἅγιος Βα­σί­λει­ος καί ὁ Ἅγιος Γρη­γό­ριος σπο­ύ­δα­σαν στήν Ἀ­θή­να, τήν ὁ­ποῖ­α ἀ­πο­κα­λοῦ­σαν “τόν τῶν λό­γων ἔ­δα­φος.” Με­λέ­τη­σαν φι­λο­σο­φί­α, ἀ­στρο­νο­μί­α, φυ­σι­κή καί ἄλ­λες ἐ­πι­στῆ­μες τῆς ἐ­πο­χῆς τους. Καί οἱ τρεῖς γνώ­ρι­ζαν τήν ἀρ­χαι­ο­ελ­λη­νι­κή γραμ­μα­τε­ί­α ἀ­πό τόν Ὄ­μη­ρο μέ­χρι τόν Πλά­τω­να καί το­ύς με­τά Χρι­στόν φι­λο­σό­φους.

                Ἀ­γά­πη­σαν τήν Ἑλ­λη­νι­κή παι­δε­ί­α καί κα­τα­νό­η­σαν τόν πλοῦ­το τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς γλώσ­σας, ὅ­που οἱ λέ­ξεις κα­τευ­θύ­νουν στά νο­ή­μα­τα. Οἰ­κει­ώ­θη­καν τήν μέ­θο­δο καί τήν ὁ­ρο­λο­γί­α τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς σκέ­ψης κι ἀ­πό­κτη­σαν τήν ἱ­κα­νό­τη­τα νά συν­δι­α­λέ­γων­ται μέ το­ύς σο­φο­ύς τῆς ἐ­πο­χῆς τους. Κι ἦ­ταν τό­σο με­γά­λη ἡ γνώ­ση τους στήν φι­λο­σο­φί­α, πού δύ­σκο­λα ἔ­βρι­σκες ἄν­θρω­πο νά τήν κα­τέ­χει τό­σο κα­λά, ὅ­σο ἐ­κεῖ­νοι.

               Ἀλ­λά οἱ Ἅ­γιοι γνω­ρί­ζουν κα­λά πώς ἡ θύ­ρα­θεν σο­φί­α δέν μπο­ρεῖ νά ὁ­δη­γή­σει στήν ἀ­λή­θεια πού εἶ­ναι ὁ ἴ­διος ὁ Ἰ­η­σοῦς Χρι­στός. Κα­τα­λα­βα­ί­νουν πώς “ἡ σο­φί­α τοῦ κό­σμου το­ύ­του, μω­ρί­α ἐ­στί πα­ρά τῷ Θε­ῷ”. Ἐν­τρυ­φοῦν στήν Ἁ­γί­α Γρα­φή καί με­λε­τοῦν τήν μέ­χρι τό­τε πα­ρά­δο­ση τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας καί κα­τα­νο­οῦν πώς χρει­ά­ζε­ται τα­πε­ί­νω­ση, συν­τρι­βή καί κά­θαρ­ση τῆς καρ­δί­ας γιά νά δε­χτεῖ ὁ ἄν­θρω­πος τόν Φωτισμό. Τά μυ­στή­ρια δέν κα­τα­νο­οῦν­ται οὔ­τε μέ τήν αἴ­σθη­ση, οὔ­τε μέ τήν νό­η­ση, ἀλ­λά μέ τήν χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Πνε­ύ­μα­τος, στήν ὁ­ποῖ­α γινόμαστε κοι­νω­νοί μέ τήν πί­στη, τήν προ­σευ­χή, τήν ἄ­σκη­ση καί τήν ἔμ­πρα­κτη ἀ­γά­πη στόν πλη­σί­ον.                 Κι αὐ­τή ἡ ἀ­γά­πη τους γιά τόν συ­νάν­θρω­πο καί τόν Θεό το­ύς μυ­στα­γω­γεῖ στό με­γα­λει­ώ­δες ἔρ­γο τους. Ζοῦν σ’ ἕ­να κό­σμο ὅ­που οἱ ἄν­θρω­ποι δι­ψοῦν γιά τήν Ἀ­λή­θεια καί τήν ἀ­να­ζη­τοῦν μέ τήν σκέ­ψη τους, γυ­ρε­ύ­ον­τας ἀ­παν­τή­σεις· καί πρέ­πει νά βρε­θεῖ ὁ τρό­πος νά τίς πά­ρουν. Κι εἶ­ναι τό­σες πολ­λές οἱ αἰ­ρέ­σεις καί οἱ φι­λο­σο­φι­κές τά­σεις τῆς ἐ­πο­χῆς, πού χρει­ά­ζε­ται ἕ­νας λό­γος ἀ­να­και­νι­σμέ­νος καί φω­τι­σμέ­νος γιά νά πει­στοῦν. Ὁ ἀρ­χαῖ­ος κό­σμος ἑλ­κύ­ε­ται ἀ­πό τόν Χρι­στι­α­νι­σμό, ἀλ­λά πρέ­πει νά τόν ἀ­φο­μοι­ώ­σει σω­στά γιά νά μήν ἀλ­λοι­ω­θεῖ τό πε­ρι­ε­χό­με­νο τῆς ζω­ῆς καί τῆς δι­δα­σκα­λί­ας του.

                Συ­νε­χί­ζον­τας τήν πα­ρά­δο­ση τοῦ Ἁγίου Ἰ­ου­στί­νου τοῦ Μάρτυρα, τοῦ Κλή­μη Ἀ­λε­ξαν­δρε­ί­ας καί τοῦ Με­γά­λου Ἀ­θα­να­σί­ου, οἱ τρεῖς Ἅ­γιοι – μα­ζί μέ τόν Ἅγιο Γρη­γό­ριο Νύσσης, ἀ­δελφό τοῦ Μεγ. Βα­σι­λε­ί­ου πού ὀ­φε­ί­λου­με νά μνη­μο­νε­ύ­σου­με μα­ζί τους- ὁ­λο­κλη­ρώ­νουν τό πάν­τρε­μα τῆς φι­λο­σο­φί­ας μέ τόν χρι­στι­α­νι­σμό. Ἐκ­χρι­στι­α­νί­ζουν τόν Ἑλ­λη­νι­σμό καί κα­θι­στοῦν τήν φι­λο­σο­φί­α ὄρ­γα­νο τῆς Θε­ο­λο­γί­ας. Δέν ἀ­να­ζη­τοῦν τήν ἀ­λή­θεια στήν Ἑλ­λη­νι­κή σκέ­ψη. Γνω­ρί­ζουν πο­λύ κα­λά πώς ἡ ἀ­λή­θεια ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται μό­νο μέ τήν πί­στη στόν σαρ­κω­θέν­τα Θεό. Γιά νά κα­τα­νο­η­θεῖ ὅ­μως ἡ ἀ­λή­θεια χρει­ά­ζε­ται τήν βο­ή­θεια τοῦ λό­γου. Χω­ρίς νά ξε­φύ­γουν στό πα­ρα­μι­κρό ἀ­πό τήν Χρι­στι­α­νι­κή δι­δα­σκα­λί­α, οἱ τρεῖς ἱ­ε­ράρ­χες τήν πλου­τί­ζουν καί τήν θε­με­λι­ώ­νουν μέ τά ὄ­πλα τοῦ φι­λο­σο­φι­κοῦ λό­γου, δι­α­σα­φη­νί­ζουν τά δόγ­μα­τα, κα­τα­πο­λε­μοῦν τίς κα­κο­δο­ξί­ες. Με­τα­πλά­θουν τήν φι­λο­σο­φι­κή γλῶσ­σα, τῆς δί­νουν δύ­να­μη θε­ό­πνευ­στη κι οἱ λέ­ξεις ἀ­πο­κτοῦν και­νο­ύρ­γιο νό­η­μα. Ἔ­τσι ἡ φι­λο­σο­φί­α γί­νε­ται θε­ρα­παι­νί­δα τῆς Θε­ο­λο­γί­ας, τῶν πε­ρί Θε­οῦ λό­γων πού μᾶς ἔ­δω­σε ὁ ἴ­διος ὁ σαρ­κω­θε­ίς Λόγος. Κι ὅ­πως χα­ρα­στη­ρι­στι­κά λέ­γει ὁ Ἅγιος Γρη­γό­ριος, “ὁ χρι­στια­νός μέ τῶν Ἑλ­λή­νων τό σχῆ­μα τήν δι­κή μας ἀ­λή­θεια φι­λο­σο­φεῖ”.                 Οἱ τρεῖς ἱ­ε­ράρ­χες εἶ­χαν τήν μόρ­φω­ση καί ταυ­τό­χρο­να εἶ­χαν τήν κα­θα­ρό­τη­τα τοῦ νοῦ καί τῆς καρ­διᾶς. Γι’ αὐ­τό δέν δε­ί­λια­σαν μπρο­στά σέ καμ­μιά δυ­σκο­λί­α, δέν λύ­γι­σαν μπρο­στά στήν ἐ­ξου­σί­α, δέν δί­στα­σαν νά πε­ρά­σουν κα­κου­χί­ες καί δι­ώ­ξεις. Βίωσαν τήν ἐν­το­λή τοῦ Χρι­στοῦ μας “ὅ­στις θέ­λει ὀ­πί­σω μου ἐλ­θεῖν, ἀ­παρ­νη­σά­σθω ἐ­αυ­τόν καί ἀ­ρά­τῳ τόν Σταυ­ρόν αὐ­τοῦ καί ἀ­κο­λου­θή­τω μοι”. Καί τόν ἀ­κο­λο­ύ­θη­σαν. Θυ­σί­α­σαν τήν ζωή τους καί τήν ξα­να­βρῆ­καν φω­τι­σμέ­νη. Θυ­σί­α­σαν τό θέ­λη­μα τους καί ἔ­ζη­σαν τό θέ­λη­μα τοῦ θε­οῦ δι­α­κο­νών­τας το­ύς ἄλ­λους.  

Δέχτηκαν τή χά­ρη τοῦ Ἁγίου Πνε­ύ­μα­τος κι ὅ­πως μᾶς λέ­γει ὁ ὑ­μνο­γρά­φος, ἔ­γι­ναν φῶς, ἔ­γι­ναν φω­στῆ­ρες τήν οἰ­κου­μέ­νη δι­α­λάμ­πον­τες, στῦ­λοι τῆς ἐκ­κλη­σί­ας, οὐ­ρα­νο­μύ­στες καί κή­ρυ­κες τῆς ὀρ­θο­δο­ξί­ας,

Ι. Ν. ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ  2020