ΠΟΛΕΜΟΣ

Φρί­κη καί δέ­ος στό ἄ­κου­σμα τῆς λέ­ξης πό­λε­μος. Θά­να­τος καί πό­νος καί ἀ­πέ­ραν­τη θλί­ψη. Φο­βε­ρή συσ­σώ­ρευ­ση ὅπλων μα­ζι­κοῦ θα­νά­του, βόμ­βες, βαρ­βα­ρό­τη­τα, ἐ­κρή­ξεις και κα­τα­στρο­φές. Ἑ­κα­τόμ­βες ἀ­θώ­ων θυ­μά­των, θυ­σί­α φρι­κτή καί πα­ρά­λο­γη στόν βω­μό τῆς ἀν­θρώ­πι­νης ἀ­στο­χί­ας. Ἀ­πό τό­τε πού ὁ ἄν­θρω­πος διά τῶν πρω­το­πλά­στων ἀρ­νή­θη­κε τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ, ὁ θά­να­τος και ἡ φθο­ρά εἰ­σῆλ­θαν στόν κό­σμο. Πλῆ­θος οἱ ἀνομίες τοῦ ἀν­θρω­πί­νου γέ­νους, κι ἀ­νά­με­σά τους ὁ πό­λε­μος, ἀ­πο­τέ­λε­σμα τοῦ μί­σους, τῆς σκλη­ρο­καρ­δί­ας καί τῆς πλε­ο­νε­ξί­ας. Ἀ­κραί­α ἔκ­φρα­ση τῆς ἁ­μαρ­τί­ας στήν πρά­ξη, πα­ρα­κο­ή τῆς Θείας προσταγῆς «οὐ φο­νεύ­σεις», ἄρ­νη­ση τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου καί τῆς με­γί­στης ἐν­το­λῆς τοῦ Κυ­ρί­ου, «Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν.

Σέ ὅ­λη τήν κα­τα­γε­γραμ­μέ­νη ἱ­στο­ρί­α τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τος, ἐ­λά­χι­στες ὑ­πῆρ­ξαν οἱ ἡ­μέ­ρες πού δέν γί­νον­ταν μά­χες σέ κά­ποι­ο μέ­ρος τοῦ πλα­νή­τη. Ἀ­στα­μά­τη­τοι οἱ πό­λε­μοι, ἀ­τέ­λει­ω­τη ἡ βί­α, ἀ­στεί­ρευ­τος ὁ πό­νος. Κι ὅ­μως οἱ ἄν­θρω­ποι συ­νε­χί­ζουν νά ἀλ­λη­λο­σκο­τώ­νον­ται πο­λε­μών­τας, ἄλ­λο­τε ὁ ἰ­σχυ­ρός ἐ­ναν­τί­ον τῶν α­δυ­νά­των, ἄλ­λο­τε ἀ­δελ­φός ἐ­ναν­τί­ον τοῦ ἀ­δελ­φοῦ, κι ἄλ­λο­τε ὅ­λοι ἐ­ναν­τί­ον ὅ­λων.

Πολ­λοί ἔ­γρα­ψαν και κή­ρυ­ξαν ἐ­ναν­τί­ον τοῦ πο­λέ­μου. Φι­λό­σο­φοι και λο­γο­τέ­χνες, πο­λι­τι­κοί και στο­χα­στές, δι­α­τύ­πω­σαν θε­ω­ρί­ες γιά τό πώς θά στα­μα­τή­σουν οἱ πό­λε­μοι καί θά ἐ­πι­κρα­τή­σει εἰ­ρή­νη στήν ἀν­θρω­πό­τη­τα. Κι­νή­μα­τα οὐ­το­πι­κά γέ­μι­σαν μά­ται­ες ἐλ­πί­δες τούς ἀν­θρώ­πους γιά παγ­κό­σμια εἰ­ρή­νη, κι­νή­μα­τα μα­χη­τι­κά ἔ­κα­ναν πο­λέ­μους καί δι­ώ­ξεις προ­σπα­θών­τας νά ἐ­πι­βάλ­λουν διά τῆς βί­ας (!) τήν εἰ­ρή­νη. Ἀ­κό­μα καί κά­ποι­ες Χρι­στι­α­νι­κές ὁ­μο­λο­γί­ες πί­στε­ψαν πώς ἄν δη­μι­ουρ­γη­θοῦν Χρι­στι­α­νι­κές κοι­νω­νί­ες θά στα­μα­τή­σουν οἱ πό­λε­μοι. Καμ­μί­α ὅ­μως ἀ­πό ὅ­λες αὐ­τές τίς θε­ω­ρί­ες δέν ἐ­πα­λη­θεύ­τη­κε.

Τό μή­νυ­μα τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου ὅμως εἶ­ναι σα­φέστατο κι ὁ λό­γος τοῦ Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κός : Ὁ κό­σμος αὐ­τός θά τε­λει­ώ­σει μέ­σα σέ πο­λέ­μους καί κα­τα­στρο­φές, ὄ­χι ἐ­πει­δή τό θέ­λει ὁ Θε­ός, ἀλ­λά για­τί οἱ ἄν­θρω­ποι Τόν ἀρ­νη­θή­κα­με καί προ­τι­μή­σα­με τήν βί­α, τό μί­σος, τήν ἀ­συγ­χω­ρη­σί­α, τήν ἐκ­δί­κη­ση. Πα­ρα­δο­μέ­νοι στήν ἁ­μαρ­τί­α μας, πο­ρευ­ό­μα­στε στά ἔ­σχα­τα κα­τα­στρέ­φον­τας τόν συ­νάν­θρω­πο κι ὅ­λο τό οἰ­κο­σύ­στη­μα. Ἀρ­νού­με­θα νά ἀ­κο­λου­θή­σου­με τόν λόγο Του: Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου καί μισήσεις τόν ἐχθρόν σου. ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν, ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν καί προσεύχεσθε ὑπέρ τῶν διωκόντων ὑμᾶς. Ὅ­σοι ἀ­πό τούς ἀν­θρώ­πους βι­ώ­σουν τήν ἐν­το­λή τῆς ἀ­γά­πης καί συν­τα­χθοῦν μέ τόν ἐ­σταυ­ρω­μέ­νο Χρι­στό θά προ­γευ­τοῦν τήν Βα­σι­λεί­α του ἀ­πό αὐ­τήν ἐ­δῶ τήν ζω­ή καί θά σω­θοῦν στήν μέλ­λου­σα. Ἠ Ἐκ­κλη­σί­α, ἀ­πό τήν ἀρ­χή τῆς ἰ­δρύ­σε­ώς της ἀρ­νή­θη­κε τήν βί­α καί τόν πό­λε­μο. Ἐ­κα­τομ­μύ­ρια μάρ­τυ­ρες μέ­σα στήν ἱ­στο­ρί­α θυ­σι­ά­στη­καν γιά τόν Χρι­στό καί ἁ­γί­α­σαν ἀ­κο­λου­θών­τας τόν λό­γο τοῦ Χρι­στοῦ: Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη, Ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος. ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν μὴ ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ· ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καὶ τὴν ἄλλην. Οἱ Χρι­στια­νοί δέν ἔ­κα­ναν αἱ­μα­τη­ρές ἐξεγέρσεις, ἀλ­λά πραγ­μα­το­ποί­η­σαν τήν πιό ἐ­πα­να­στα­τι­κή πρά­ξη στήν ἱ­στο­ρί­α. Στρά­φη­καν ἐ­νάν­τια στήν δι­κή τους ἁ­μαρ­τί­α, ἐνάν­τια στήν δι­κή τους φι­λαυ­τί­α, ἀ­κο­λου­θών­τας τούς Ἁ­γί­ους πού ἔ­λε­γαν «ἄλ­λα­ξε ἐ­σύ ὁ ἴ­διος και μα­ζί σου ἀλ­λά­ζουν χι­λιά­δες ἄλ­λοι!», κι ἔ­γι­ναν πα­ρά­δειγ­μα φω­τει­νό, με­τα­λαμ­πα­δεύ­ον­τας τό φῶς καί τήν ἀ­γά­πη τοῦ Χρι­στοῦ στούς συ­ναν­θρώ­πους τους.

Ὡστόσο, οἱ πα­τέ­ρες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας στήν πο­ρεί­α τοῦ χρό­νου ἔ­κα­ναν μί­α δι­ά­κρι­ση στήν ἀν­τι­με­τώ­πι­ση τοῦ πο­λέ­μου. Συγ­κα­τα­νεύ­ον­τας στήν ἀν­θρώ­πι­νη ἀ­δυ­να­μί­α καί τόν πό­νο, δι­α­χώ­ρι­σαν τόν ἐ­πι­θε­τι­κό πό­λε­μο, ἀ­πό τόν ἀ­μυν­τι­κό καί τόν ἐ­θνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κό. Δι­και­ο­λό­γη­σαν τήν ἄ­μυ­να ἀ­πέ­ναν­τι στήν ἀ­πάν­θρω­πη ἐ­πί­θε­ση, γιά νά σώ­σουν οἱ ἀ­δι­κού­με­νοι τίς οἰ­κο­γέ­νει­ές τους, τά παι­διά τους καί τό βιός τους. Φρόν­τι­σαν ὅ­μως σέ ὅ­σους γυρ­νού­σαν ἀ­πό τόν πό­λε­μο νά τούς ἐ­πι­τι­μοῦν μέ τρί­α χρό­νια ἀ­πο­χή ἀ­πό τήν Κοι­νω­νί­α, γιά νά μήν ξε­χνοῦν ὅ­τι ὁ φό­νος εἶ­ναι ἁ­μαρ­τί­α. Λέ­γει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ὁ Μ. Βα­σί­λει­ος τόν τέ­ταρ­το αἰ­ώ­να : « Τούς φό­νους πού ἔ­γι­ναν στούς πο­λέ­μους, οἱ πα­τέ­ρες δεν τούς λο­γά­ρια­σαν ὡς φό­νους… συγ­χώ­ρε­ση ἔ­δω­σαν σέ ὅ­σους ἀ­μύν­θη­καν ὑ­πέρ εὐ­σε­βεί­ας καί σω­φρο­σύ­νης. Καί ὅ­σους σκό­τω­σαν στόν πό­λε­μο τούς ἔ­βα­λαν ἐ­πι­τί­μιο ν’ ἀ­πέ­χουν μό­νο τρεῖς χρό­νους ἀ­πό τήν Θεί­α κοι­νω­νί­α.» (επιστ. 188, 13) Κατά τήν διάρκεια τῶν χιλίων χρόνων τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, πάμπολλες ἦταν οἱ φορές πού ἡ Ἐκκλησία εὐλόγησε τόν Βυζαντινό στρατό στήν ἀρχή ἤ τήν διάρκεια τῶν μαχῶν. Γνωστή σέ ὅλους εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ Πατριάρχη Σέργιου, ὁ ὁποῖος τό 626 μ. Χ., κρατώντας τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας γύριζε τά τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εὐλογώντας καί ἐμψυχώνοντας τούς ἀμυνομένους.

Φρίκη καί ὁδύνη ὁ πόλεμος, ἀ­κραί­α ἔκ­φρα­ση τῆς ἀνθρώπινης ἁ­μαρ­τί­ας. Ζοφερό καί ἀβέβαιο τό μέλλον τοῦ πλανήτη. Κι ὅπως λέγει ὁ μακαριστός Γέ­ροντας Σω­φρόνιος, χωρίς μετάνοια, χωρίς Χριστό, ἐλπίδα δεν ὑπάρχει γιά τό ἀνθρώπινο γένος : “ Ἡ γη­ῒ­νη ἀ­τμό­σφαι­ρα ἀ­πο­πνέ­ει ὀ­σμήν αἵ­μα­τος. Ἡ οἰ­κου­μέ­νη τρέ­φε­ται κα­θ’ ἑ­κά­στην δι’ εἰ­δή­σε­ων πε­ρί φό­νων καί βα­σα­νι­σμῶν τῶν ἡτ­τη­θέν­των εἰς ἀ­δελ­φο­κτό­νους συγ­κρού­σεις. Τά μέ­λα­να νέ­φη τοῦ μί­σους κα­λύ­πτουν ἀ­πό τῶν ὀ­φθαλ­μῶν ἡ­μῶν τό Οὐ­ρά­νιο Φῶς. Οἱ ἄν­θρω­ποι μό­νοι δη­μι­ουρ­γοῦν δι­ ’­ἑ­αυ­τοῦς τήν κό­λα­σιν αὐ­τῶν. Ἄ­νευ τῆς ὁ­λο­κλη­ρω­τι­κῆς ἀλ­λα­γῆς ἡ­μῶν διά τῆς με­τα­νοί­ας, δέν θά ἐ­πέλ­θη ἡ λύ­τρω­σις τοῦ κό­σμου, λύ­τρω­σις ἐκ τῆς φο­βε­ρω­τέ­ρας πα­σῶν τῶν ἀ­ρῶν, τοῦ πο­λέ­μου. Ἐ­κτός τοῦ Χρι­στοῦ, ἄ­νευ τοῦ Χρι­στοῦ, δέν ὑ­πάρ­χει λύ­τρω­σις εἰς τήν τρα­γω­δί­αν τῆς ἐ­πι­γεί­ου ἱστορίας τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τος”.π.Χρ.Φωτογραφίες: Γιάννης Κόντος